ଦ୍ରୁତ ଗତିର ଡିଜିଟାଲ ଯୁଗରେ; ଯୋଗାଯୋଗ, ସୂଚନା ବାଣ୍ଟିବା ଏବଂ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ସହିତ ସଂଯୋଗ କରିବାର ପଦ୍ଧତିକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଆମର ଦୈନନ୍ଦିନ ଜୀବନର ଏକ ଅବିଚ୍ଛେଦ୍ୟ ଅଙ୍ଗ ହୋଇପାରିଛି । ସୋସିଆଲ ମିଡିଆକୁ ସଠିକ ଭାବରେ ଦେଖିଲେ ଜଣାପଡେ ଯେ ଏହା ବିସ୍ତୃତ ଏବଂ ବିବିଧ ସହିତ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଆଗ୍ରହ ଏବଂ ପାଷଣ୍ଡକୁ ପୂରଣ କରୁଥିବା ପ୍ଲାଟଫର୍ମର ଏକ ଅଫର୍ ପ୍ରଦାନ କରେ । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ମହତ୍ତ୍ଵକୁ ବୁଝିବାକୁ ହେଲେ ଜଣାପଡେ ଯେ ସେମାନଙ୍କର ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ, ସମୁଦାୟ ଏବଂ ସମାଜ ଉପରେ ତାଙ୍କର ପ୍ରଭାବ କେଉଁପରି; ସେ କଥାକୁ ଚିହ୍ନିବା ତାଙ୍କପାଇଁ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ ।
ସୋସିଆଲ ମିଡିଆର ପ୍ରକାର
୧। ସାମାଜିକ ନେଟ୍ୱାର୍କିଂ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ: ଉଦାହରଣ:- ଫେସବୁକ(Facebook), ଲିଙ୍କ୍ଡ଼ଇନ(LinkedIn), ଟ୍ବିଟର(Twitter), ହ୍ବାଟ୍ସଆପ(WhatsApp), ଟେଲିଗ୍ରାମ(Telegram)
ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ଗୁଡିକ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସଂଯୋଗ ଗଠନ ଏବଂ ପରିଚାଳନା ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦିଅନ୍ତି । ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ଅପଡେଟ, ଫଟୋ ଓ ଭିଡିଓ ସେୟାର କରିପାରିବେ ଏବଂ ନିଜ ନେଟୱାର୍କ ସହିତ ଯୋଡି ହୋଇପାରିବେ ।
୨। ମିଡିଆ ସେୟାର ନେଟୱାର୍କ୍: ଉଦାହରଣ:- ଇନଷ୍ଟାଗ୍ରାମ(Instagram), ସ୍ନାପଚେଟ(Snapchat), ଟିକଟକ(TikTok)
ଭିଜୁଆଲ୍ ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ କେନ୍ଦ୍ରକରି, ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡିକ ଉପଭୋକ୍ତାମାନଙ୍କୁ ଫୋଟ ଏବଂ ଭିଡିଓ ସେୟାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ । ପ୍ରାୟତଃ ସୃଜନଶୀଳ ଫିଲ୍ଟର ଏବଂ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ସହିତ ଭିଜୁଆଲ୍ କାହାଣୀକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।
୩। ବୃତ୍ତିଗତ ନେଟୱାର୍କ: ଉଦାହରଣ:- ଲିଙ୍କ୍ଡ଼ଇନ(LinkedIn)
ଏହାବୃତ୍ତିଗତନେଟୱାର୍କିଂ ଏବଂ କ୍ୟାରିୟର ବିକାଶ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ପ୍ଳାଟଫର୍ମଟି ବୃତ୍ତିଗତ, ଚାକିରୀ ଖୋଜୁଥିବା ଏବଂ ବ୍ୟବସାୟ ମଧ୍ୟରେ ସଂଯୋଗକୁ ସୁଗମ କରିଥାଏ ।
୪। ମାଇକ୍ରୋବ୍ଲଗିଂ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ: ଉଦାହରଣ:- ଟ୍ବିଟର(Twitter)
ସର୍ଟ-ଫର୍ମ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଦ୍ଵାର ବର୍ଣ୍ଣିତ; ମାଇକ୍ରୋବ୍ଲଗିଂ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ବ୍ୟବାହାରକାରୀ ମାନଙ୍କୁ ରିଏଲ-ଟାଇମରେ ସଂକ୍ଷିପ୍ତ ଅପଡେଟ, ସମ୍ବାଦ ଏବଂ ଚିନ୍ତାଧାରା ସେୟାର କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିଥାଏ ।
୫। ଆଲୋଚନା ପୀଠ: ଉଦାହରଣ:- ରେଡ୍ଡିଟ(Reddit), କୋରା(Quora)
ଏହି ପ୍ଳାଟଫର୍ମଗୁଡିକ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ଉପରେ ଆଲୋଚନାକୁ ସହଜ କରିଥାଏ, ଯେଉଁଠାରେ ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିପାରନ୍ତି, ଜ୍ଞାନ ବାଣ୍ଟିପାରନ୍ତି ଏବଂ ସମାନ ଚିନ୍ତାଧାରାର ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସହ ବାର୍ତ୍ତାଳାପରେ ଜଡିତ ହୋଇପାରନ୍ତି ।
୬। ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଜାଣିବାର ଇଛାର ପ୍ଲାଟଫର୍ମ: ଉଦାହରଣ:- ପିଣ୍ଟରେଷ୍ଟ(Pinterest), ଫ୍ଲିପବୋର୍ଡ(Flipboard)
ଉପଭୋକ୍ତାମାନେ ସେମାନଙ୍କର ଆଗ୍ରହ ଉପରେ ଆଧାର କରି ବିଷୟବସ୍ତୁର ଆବିଷ୍କାର, ସଂରକ୍ଷଣ ଏବଂ ସଂଗଠିତ କରିପାରିବେ, ଭର୍ଚୁଆଲ ପିନବୋର୍ଡ କିମ୍ବା କ୍ୟୁରାଟେଡ କଲେକ୍ସନ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରିବେ ।
୭। ଭିଡିଓ ସେୟାରିଂ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ: ଉଦାହରଣ:- ୟୁଟ୍ୟୁବ(YouTube), ଭିମୋ(Vimo)
ଭିଡିଓ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇ, ଏହି ପ୍ଲାଟଫର୍ମଗୁଡିକ ଉପଭୋକ୍ତାମାନଙ୍କୁ ଭିଡିଓ ଅପଲୋଡ୍, ସେୟାର ଏବଂ ଆବିଷ୍କାର କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦିଏ, ଶିକ୍ଷାଗତ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ମନୋରଞ୍ଜନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ।
୮। ଅବସ୍ଥାନ ଆଧାରିତ ନେଟୱାର୍କ: ଉଦାହରଣ:- ଫୋରସ୍କୋୟାର(Foursquare), ସ୍ଵାର୍ମ(swarm)
ଏହି ପ୍ଳାଟଫର୍ମଗୁଡିକ ଉପଭୋକ୍ତାମାନଙ୍କୁ ସେମାନଙ୍କର ଭୌଗଳିକ ନିକଟତରତା ଉପରେ ଆଧାର କରି ସଂଯୋଗ କରିବା ପାଇଁ ଅବସ୍ଥାନ ତଥ୍ୟକୁ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ବ ଶକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ଏବଂ ବାସ୍ତବ ଦୁନିଆଁର ପାରସ୍ପରିକ କାର୍ଯ୍ୟକୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଥାଏ ।
ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ କାହିଁକି ?
୧। ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ସଂଯୋଗ: ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଭୌଗଳିକ ବ୍ୟବଧାନକୁ ଦୂର କରିଥାଏ । ଶାରୀରିକ ଦୂରତାକୁ ଖାତିର ନକରି ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ବନ୍ଧୁ, ପରିବାର ଏବଂ ସହକର୍ମୀମାନଙ୍କ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ରହିବାକୁ ସକ୍ଷମ କରିଥାଏ ।
୨। ସୂଚନା ଏବଂ ସମ୍ବାଦର ସେୟାର: ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ସୂଚନା ଏବଂ ସମ୍ବାଦକୁ ଶୀଘ୍ର ବିସ୍ତାର କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଉପକରଣ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରେ, ବ୍ୟବହାରକାରୀଙ୍କୁ ବାସ୍ତବ ସମୟରେ ବିଶ୍ଵସ୍ତରୀୟ ଘଟନା ବିଷୟରେ ଅବଗତ କରାଏ ।
୩। ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଏବଂ ବୃତ୍ତିଗତ ବ୍ରାଣ୍ଡିଂ: ବ୍ୟକ୍ତିମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରତିଭା, କୌଶଳ ଏବଂ ପାରଦର୍ଶିତା ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିପାରନ୍ତି, ନେଟୱାର୍କିଂ ସୁଯୋଗ ମାଧ୍ୟମରେ ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ଏବଂ ବୃତ୍ତିଗତ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିପାରନ୍ତି ।
୪। ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ନିର୍ମାଣ: ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମ ଅଂଶୀଦାରିତ ଆଗ୍ରହର ଚାରିପାଖରେ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଗଠନକୁ ସହଜ କରିଥାଏ, ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କୁ ସମାନ ଭାବବାଦୀର ସାଥୀ ଖୋଜିବା ଏବଂ ଅର୍ଥପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଲୋଚନାର ଭାଗ ନେବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଥାଏ ।
୫। ବ୍ୟବସାୟ ଏବଂ ମାର୍କେଟିଂ: ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମାର୍କେଟିଂ, ବ୍ରାଣ୍ଡ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଏବଂ ଗ୍ରାହକଙ୍କ ଯୋଗଦାନ ପାଇଁ ଏକ ବ୍ୟୟ-ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପ୍ଲାଟଫର୍ମ ପ୍ରଦାନ କରେ ।
୬। ଶିକ୍ଷାଗତ ଉତ୍ସ: ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ପ୍ଳାଟଫର୍ମଗୁଡିକ ଶିକ୍ଷାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଆତ୍ମ-ଶିକ୍ଷା ଏବଂ ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ ପାଇଁ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରି ଅନେକ ଶିକ୍ଷଣୀୟ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଆୟୋଜନ କରେ ।
ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ଦୃଶ୍ୟପଟ୍ଟ ବିକଶିତ ହେବା ସହିତ ଆମ ଜୀବନରେ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ଵ ଅଧିକ ସ୍ପଷ୍ଟ ହୋଇଥାଏ । ପ୍ଳାଟଫର୍ମଗୁଡିକର ବିଭିନ୍ନ ପରିସର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ ସଂଯୋଗ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବୃତ୍ତିଗତ ନେଟୱାର୍କିଂ ଏବଂ ସୂଚନା ବଣ୍ଟନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବିଭିନ୍ନ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରେ । ସାମାଜିକ ଗଣମାଧ୍ୟମର ଲାଭ ଗ୍ରହଣ କରିଲାବେଳେ; ମାନସିକ ସ୍ଵାସ୍ଥ୍ୟ, ଗୋପନୀୟତା ଏବଂ ସାମାଜିକ ଗତିଶୀଳତା ଉପରେ ଏହାର ପ୍ରଭାବକୁ ବୁଝିବା, ଏହି ପ୍ଳାଟଫର୍ମଗୁଡିକୁ ଦାୟିତ୍ଵବୋଧକ ଭାବରେ ନେଭିଗେଟ୍ କରିବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଗୁରୁତ୍ଵପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଟେ । ଆମେ ଆଗକୁ ବଢିବା ସହିତ, ଆଧୁନିକ ଯୋଗାଯୋଗ ଏବଂ ପାରସ୍ପରିକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆ ମୂଳଦୁଆ ହୋଇ ରହିବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି ।